Emekli Maaşı Zammının Detayları ve Refah Payı Uygulaması
Öncelikle belirtmek gerekir ki Türkiye’de 16 milyon emekli bulunmaktadır. Bu emeklilerin yanı sıra dul ve yetim maaşı alanlar da bu sayıya dahildir. Emeklilere yılda iki kez zam yapılmaktadır. Ocak ve Temmuz aylarında gerçekleşen bu zam oranları enflasyon tarafından belirlenmektedir. SSK ve Bağ-Kur emeklileri ile dul ve yetim maaşı alanlar için zam oranı 6 aylık enflasyon oranı kadardır. Memur emeklileri için ise toplu sözleşme artışı ile birlikte bir önceki zam oranının üzerinde oluşan enflasyon da eklenir.
Emekli Zam ve Refah Payı Uygulaması
Yakın zamanda yapılan bir uygulama ile zam oranlarına refah payı eklenerek emekli maaşları yükseltilmektedir. Ocak 2023’te 15 puanlık refah payı eklenmiş ve Temmuz ayında da 7.45 puanlık bir iyileştirme yapılmıştır. Ocak ayında 6 aylık enflasyon oranı yüzde 15 civarında olmasına rağmen emekli zam oranı yüzde 30’a çıkarılmıştır. Temmuz ayında ise 6 aylık enflasyon oranı yüzde 19.77 olarak gerçekleşmiş ve SSK ve Bağ-Kur emeklilerine yüzde 25 zam yapılmıştır. Memur emeklileri için ise enflasyon farkı ile artış yüzde 17.55’e ulaşmıştır, ancak burada da 7.45 puanlık bir iyileştirme ile yüzde 25 zam uygulanmıştır. Bu sebeple enflasyonun üzerinde gerçekleşen oransal ya da seyyanen artışlar “refah payı” olarak adlandırılmaktadır.
Yüzde 25 Emekli Maaşı Zamının Detayları
Şimdi taban maaş uygulamasına geçelim. Yakın dönemde pandemi sürecinde başlatılan yeni bir uygulama ile taban maaş artırılmıştır. Başlangıçta 1000 TL olarak belirlenen taban maaş artışı sırasıyla 1.500 TL, 3.500 TL, 5.500 TL ve son olarak 7.500 TL olarak uygulanmıştır. Yani bu rakamların altında olan tüm maaşlara Hazine tarafından eklemeler yapılarak taban maaşa çıkarılmıştır. Dolayısıyla şu anda 4 bin lira, 5 bin lira ve 6 bin lira gibi aylığı olan emeklilere ödemeler 7.500 TL’ye tamamlanacak şekilde yapılmaktadır. Örneğin, aslında 5.500 lira maaşa sahip olan bir emekli 7.500 TL’yi hesaplarında görmektedir. Yani kendisine 2 bin liralık bir ek ödeme yapılmaktadır. Ancak burada kafa karışıklığına sebep olan nokta, 7.500 TL’nin o emeklinin gerçek aylığı olarak kabul edilmesidir.
Bu örneğe devam edersek, 5.500 TL aylığı olan bir emekliye ek olarak 2 bin lira ödeme yapıldığında gerçek maaşı değişmemektedir. Yani emeklilerin prim ödemeleri ve çalışma dönemindeki kazançlarına bakılmaksızın tüm emeklilerin maaşlarını eşitleme diye bir durum söz konusu değildir. Aksi takdirde daha yüksek prim ödeyen emekliler için haksızlık oluşacaktır.
Yukarıdaki örneğe göre, aylığı 5.500 TL olan bir emekliye 7.500 TL ödenmektedir. Dolayısıyla bu emekliye yapılan yüzde 25 zam, aylığına uygulanmaktadır. Çünkü bu emeklinin gerçek aylığı 5.500 TL’dir. 7.500 TL ise emekliye yapılan seyyanen destek ile ulaşılan bir rakamdır.
Bu emekliye yüzde 25 zam uygulandığında aylığı 5.500 TL’den 6.875 TL’ye yükselmektedir. Artık bu emeklinin yeni aylığı 6.875 TL olmaktadır. Taban maaş uygulaması devam ettiği için bu emekliye yine Hazine tarafından seyyanen ödeme yapılarak aylığı 7.500 TL’ye tamamlanmaktadır. Eğer taban maaş artırılsaydı, yeni rakama göre tamamlanacaktı.
Dul ve Yetim Aylığı İçin Oran Önemlidir
Burada kafa karışıklığına yol açan hesaplamalardan biri de dul ve yetimlerin aldığı aylıkların belirlenmesidir. Dul ve yetim aylıkları, emeklilere yapılan zam oranları kadar artmaktadır. Yani dul ve yetimler de Temmuz ayında yüzde 25 zam almaktadırlar. Burada bir farklılık bulunmamaktadır. Farklılık, yine kök aylık ve taban aylık uygulamalarında ortaya çıkmaktadır. Taban aylık belirlendiğinde, dul ve yetimlerin aldığı maaş hissesi öne çıkmaktadır. Yani taban maaş olan 7.500 TL, yüzde 75 hisseyle maaş alan eşlerde 5.625 TL, yüzde 50 hisseyle maaş alan e
