TÜRKİYE’DE İKİNCİ EMEKLİLİK: TAMAMLAYICI EMEKLİLİK SİSTEMİ
2. Emeklilik Türkiye Gündeminde: Orta Vadeli Program İle Geliyor!
Türkiye’de bir süre önce gündeme gelen 2. emeklilik dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan Orta Vadeli Program’a (OVP) da girdi. 2. basamak emeklilik olarak yer alan sistem, tamamlayıcı emeklilik olarak uygulanmaktadır. Türkiye’de bir süredir uygulanan Otomatik Katılımlı Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ile devreye alınan ikinci emeklilik sistemi daha da geliştirilecektir.
Yasal Düzenleme Bekleniyor
Dünyada çeşitli yöntemlerle uygulanan tamamlayıcı emeklilik sistemi, çalışanların emekli olduklarında gelirlerinin düşmemesi ve yaşam standartlarının değişmemesini amaçlamaktadır. Bu sayede emeklilik döneminde kamudan sağlanan gelirin dışında bir maaş daha elde edilmektedir. Söz konusu sistemin devreye girebilmesi için 2024 yılıyla birlikte yasal düzenleme yapılması beklenmektedir. Yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte çalışanlar açısından yeni bir dönem başlayacaktır.
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) Nasıl İşleyecek?
Bugün uygulanan otomatik katılım ile Bireysel Emeklilik Sistemi’nde çalışanların ücretlerinden her ay en az yüzde 3 kesinti yapılarak primler biriktirilmektedir. Ancak bu sistem zorunlu değildir. Çalışanlar istedikleri takdirde sistemden ayrılabilirler. 10 yıl prim ödeyen ve 55 yaşında emekli olan çalışanlar, 10 yıl ve 55 yaşın sonunda istedikleri takdirde toplu para veya belirledikleri süre kadar (ömür boyu dahi seçilebilir) emekli maaşı alabilmektedir.
Yeni getirilecek sistem, çalışanlardan kesilen primlere işverenlerin ek prim ekleyeceği bir yapıyı hedeflemektedir. Böylece birikim daha da artacak ve işverenler, sigorta primi öder gibi her ay çalışanların hesaplarına para aktaracaktır. Sistem zorunlu olduğu için çalışanlar ve işverenler için bağlayıcı olacaktır.
Kıdem Tazminatı Ne Olacak?
İşverenlerin de katkısı öngörüldüğü için tamamlayıcı emeklilik sistemi, kıdem tazminatı ile birleştirilecektir. Bu sayede işverenler, her ay çalışana kıdem tazminatına karşılık ödeme yapar duruma gelecek ve kıdem tazminatı fonu gibi bir yapı oluşturacaklardır.
Birikimler, belli şartlar dışında kullanılamayacak ve çalışanlar iş değiştirseler dahi birikimlerini yeni iş yerlerine taşıyabilecektir. Ayrıca çalışanlar, ev alma, evlilik, hastalık gibi bazı sebeplerle birikimlerinin bir kısmını kullanabileceklerdir. Bu sistem, günümüzde büyük bir sorun olan ve sürdürülemez hale gelen kıdem tazminatı alamama sorununu da çözecektir. Her çalışan, işten nasıl ayrılırsa ayrılsın kıdem tazminatını garanti altına alacaktır. Sistemin güvencesi devlet olacak ve kıdem tazminatı alamama gibi bir sorun kalmayacaktır.
Burada merak edilen konulardan biri de kıdem tazminatı hesaplamasıdır. Mevcut durumda en az 1 yıl çalışan ve işten kendi istek ve kusuru dışında çıkartılan işçiler, her yıl için bir brüt maaş kıdem tazminatı almaktadır. Bu miktar, her ay için maaşın yüzde 8.33’üne denk gelmektedir. Eğer kapsam değişmezse, çalışanın hesabında yüzde 3 kendi hissesi ve yüzde 8.33 işverenin tazminat katkısı olmak üzere her ay ücretinin yüzde 11.33’ü kadar birikimi olacaktır.
Emeklilikte Yaş Şartı Değişecek Mi?
Şu anda uygulanan sistemde BES ile emeklilik yaşı 55 olarak uygulanmaktadır. Yeni tamamlayıcı emeklilik sisteminde bu şartın değiştirilmesi mümkün olabilecektir. Üzerinde çalışılan formüller arasında 60 yaş da bulunmaktadır. Ancak kesin kararın yasal düzenleme sırasında verileceği belirtilmiştir. Tamamlayıcı emeklilik sistemine giren çalışanların SGK primleri ise kesilmeyecektir. İşveren, şu anki sistemde olduğu gibi SGK’ya prim ödeyecek ve ayrıca çalışanların hesaplarına tamamlayıcı emeklilik primi ve tazminat ödemesi olarak para aktaracaktır.
Bu sayede SGK emeklilik hakkı devam edecek ve yeni sistemle ikinci bir emeklilik imkanı sağlanacaktır. Çalışanlar, hem SGK’dan emekli maaşı alacak hem de yeni sistemde biriken paralarını toplu olarak ya da maaş ile alabilecektir.
