Emeklilik Reformunda Yeni Değişiklikler
Sosyal güvenlik sistemindeki önemli değişiklikler ve emeklilikle ilgili reformlar Türkiye’de hala dikkat çekmeye devam ediyor. Orta Vadeli Program kapsamında yapılan köklü değişiklikler ise öne çıkan başlıklardan biri. Programa göre, Türkiye’nin sosyal güvenlik sistemi 2024 yılında tam bir dönüşüm geçirecek. Bu değişikliklerle birlikte ilerleyen yıllarda tamamlayıcı emeklilik sistemi de gündeme gelecek. İşte detaylar:
Sosyal Güvenlik Sistemine İpuçları:
Orta Vadeli Programda, yeni sosyal güvenlik sisteminin ana hatlarına dair ipuçları yer aldı. Bu doğrultuda, bireylerin sosyal güvenlik sisteminde daha uzun süre kalması hedefleniyor. Yani, çalışanlar daha uzun süre çalıştıklarında daha avantajlı bir emeklilik sistemiyle karşılaşacaklar. Programda, “hakkaniyetli” düzenlemelerin yapılacağı da belirtiliyor. Bu da ödenen primlerle orantılı olarak emekli aylıklarının düzenleneceği anlamına geliyor. Bu düzenlemeler tamamlandıktan sonra tamamlayıcı emeklilik sistemi de gündeme gelecek.
EYT Yasasının Etkisi:
Geçtiğimiz yıl yürürlüğe giren Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasası sosyal güvenlik sisteminde tüm dengelerin değişmesine neden oldu. Yasa kapsamında birçok kişi emekli olma hakkı kazandı, ancak birçok kişi de hala emeklilik sürecinde bulunuyor. EYT kapsamında emekli olan kişilere SSK’da ortalama 7.797 TL, Bağ-Kur’da 5.811 TL, Emekli Sandığı’nda 12.389 TL ve diğer kurumlar için ortalama 8.733 TL emekli aylığı ödeniyor. EYT’nin devreye girmesiyle birlikte emeklilik süreçlerindeki aktif-pasif oranı da değişti. Bu durumda bir emekliye karşılık düşen çalışan sayısını gösteren aktif-pasif dengesi önemli bir rol oynuyor. Sistemin sağlıklı bir şekilde işlemesi için bu oranın 4 olması gerekiyor. Ancak EYT’den sonra aktif-pasif oranı uzun yıllar sonra 1.79’a düştü. Bu da bir emekliye 1.79 çalışan düştüğünü gösteriyor ve ilerleyen süreçlerde oranın 1.3’e kadar düşebileceği tahmin ediliyor.
Gelecek Yıl Meclis’in Öncelikli Gündemi:
EYT düzenlemesi, artan yaşam süresi beklentisi ve çalışma hayatında değişen dinamikler nedeniyle sosyal güvenlik sisteminde değişiklikler yapılmasının konuşulduğu bir süreçte gerçekleşti. Orta Vadeli Programda da bu yönde bir çalışma yapılacağı açıklandı. Sosyal güvenlik sistemi üzerinde yapılacak çalışmalar 2024 yılının üçüncü çeyreğinde hayata geçirilecek. Bu sayede gelecek yıl ekim ayında Meclis açıldığında sosyal güvenlik konusu öncelikli gündem maddesi olarak ele alınacak ve düzenlemelerin devamı gelecek.
Daha Uzun Çalışanlara Avantaj:
Orta Vadeli Programda yapılacak yasal değişikliklerin ana hedefi, kişilerin daha uzun süre istihdamda kalmasını teşvik etmek olacak. Bu da aktif olarak daha uzun süre çalışan kişilerin emeklilik dönemleri için daha avantajlı olmaları anlamına geliyor. Emeklilik yaşında bir değişiklik olmasa bile, teşvik edici düzenlemelerle kişilerin daha uzun süre çalışmasının önü açılacak.
Primlere Göre Emekli Aylığı:
Programda, “Hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler hayata geçirilerek, sistemin mali sürdürülebilirliği güçlendirilecektir” ifadesi yer alıyor. Bu ifade özellikle emekli aylıklarına vurgu yapılıyor. Son yıllarda prim ödeyen ve ödemeyen arasındaki farkın kalmadığı yönünde eleştiriler artmıştı. Bu nedenle yapılacak düzenlemelerle daha fazla prim ödeyenlerin daha yüksek bir emekli aylığı alması bekleniyor. Tüm bunlar yapılırken, sistemin aktüeryal dengeye de dikkat edilecektir.
Sağlık Açısından Düzenlemeler:
Sosyal güvenlik sisteminde yapılacak değişikliklerin sağlık ayağı da göz ardı edilmemiştir. Programda, “Sağlık ürün ve hizmetlerinde talep kontrolün
